یادی از استنلی کوبریک به بهانه‌ی یک موضوع بیربط

این روزها که می‌گذرد بیشتر در بابِ مسائل جنسی فکر می‌کنم و می‌نویسم، اقتضای الان این است که درباره‌ی سکس بیشتر و متفاوت‌تر از گذشته فکر کنم؛ چون سکس برایم کمتر از قبل حالتِ خواسته‌ یا تمنا را دارد، پس راجع به آن آزادانه‌تر می‌اندیشم. تا وقتی که محتاجِ سکس باشی فکر کردن درباره‌ی آن بیهوده و بی‌نتیجه است، چون گرسنه هرگز نمی‌تواند درباره‌ی غذا بیاندیشد و غذا حکم مرگ و زندگی‌اش را دارد؛ وقتی از مرحله‌ی بقا خارج می‌شوی، غذا خوردن برایت بُعد پیدا می‌کند، سعی می‌کنی خوب آشپزی کنی، فلان ادویه را با فلان نمک به هم بزنی که یک املت شاهانه شود، آشپزی کردن و غذا خوردن هنر می‌شود؛ سکس کردن هم همین است، هنر ارتباط برقرار کردن، هنر وارد شدن و بیرون آمدن و دوباره وارد شدن و دوباره بیرون آمدن مثل رابطه‌ی موج و ساحل. 

حالا امروز اتفاقی داشتم صحنه‌هایی از فیلم eyes wide shut را همینجوری رد می‌کردم، فیلمی که محوریتش سکس است. داشتم فکر می‌کردم چقدر کوبریک دیدِ عمیقی نسبت به رابطه دارد که چنین شاهکاری با چنین قاب‌بندی‌هایی از داخلش درمی‌آید. به نظرم فهمِ همین یک فیلم، برای یک عمر فهمیدنِ مساله‌ی زن و مرد کفایت می‌کند. وقتی از فهم حرف می‌زنم طبیعتاً منظورم گرفتنِ یک پیامِ قاطع یا ایدئولوژی از فیلم نیست، فهم خیلی عمیق‌تر از این حرفهاست. فهم یعنی لمس کردنِ چیزی که در قاب تصویر اتفاق می‌افتد؛ برای همین کارگردان‌ها با قاب‌بندی‌هایشان و دکوپاژهایشان و میزانسن‌هایشان با ما حرف می‌زنند و نه با دیالوگ‌هایی که از دهان آدم‌های فیلم‌هایشان بیرون می‌آید. 

به هر جهت، کوبریک سکس را خیلی خوب به تصویر کشیده و من از این جهت تحسینش می‌کنم و فکر می‌کنم این فیلم را (مثل سایر آثار کوبریک) باید بارهای بار دید.