در ستایش باخ

داشتم به این فکر می‌کردم که بشر طی میلیون‌ها سالی که زندگی کرده مجموعاً چه تصویری از خودش به جا گذاشته. 

اولاً رسیدن به یک تصویر جامع - اگر نخواهیم رمانتیک باشیم و یکطرفه ببینیم- خیلی سخت است. 

بشر نقاط درخشانی داشته. مثل ساختنِ اسطوره‌ها و داستان‌ها و ادیان، ساختنِ هنر، تخیل کردن و گسترشِ تکنولوژی تا حدی که ما امروز بتوانیم پرواز کنیم یا حتی از جوِ زمین خارج شویم - رمانتیک نباشیم! تکنولوژی واقعاً افتخارانگیز است- 

نقاط تاریکی هم داشته، مثل جنگ‌ها و کشتارها و تخریب محیط زیست. به نظر می‌رسد که نقاط تاریک تاریخ بشر در دوران مدرن خیلی بزرگتر باشند - صرفاً به نظر می‌رسد، شاید این هم یک تصویر رمانتیک باشد- 

حالا این‌ها را ول کنیم. می‌خواستم بگویم اگر یک تصویر درخشان ار «انسان» وجود داشته باشد، از «بشریت»، که تمامِ آن جنگ‌ها و خونریزی‌ها و ویرانگری‌ها را بشورد و ببرد، که کاری کند خاطره‌ی هیتلر و استالین را فراموش کنیم، آن تصویر درخشان برای من چیزی نیست جز یوهان سباستین باخ. دقت داشته‌باشید که نمی‌گویم مسیح یا محمد یا زرتشت، چون بر سرِ این آدم‌ها اختلاف نظر وجود دارد، چون در هاله‌ای از ابهام پیچیده‌اند، چون واقعیتِ تاریخی مسیح محل تردیدهاست و مهم‌تر آن که تصویر پیامبران یک حالت نیمه‌خدایی دارد که نمی‌شود راجع به بُعد انسانی‌شان چندان نظر داد (بگذریم از مسیحِ انسان‌گونه‌ای که کازانتزاکیس در کتابهایش می‌سازد و سعی می‌کند به چیزی که ما دوست داریم نزدیکترش کند) 

اما باخ، باخِ عزیز و گرانمایه، تنها 500 سال با امروز ما فاصله دارد، و ما این مرد را می‌شناسیم، و می‌دانیم که مثل یک آدم عادی - و نه یک آرتیست امروزی- زندگی کرده و زن داشته و از قضا صاحب 7 بچه هم شده، اما موسیقی‌ای آفریده که سرشار از بارقه‌ی الهی است و هر کس به قدر وُسعش از آن بهره می‌گیرد و به خداوند نزدیک می‌شود - حتی برای کسی که به خدا اعتقاد ندارد، موسیقی باخ الهام بخش است، ایمان خالص است، زیبایی خالص و ناب است- 

و چقدر خوب است که هر روز باخ بشنویم، و روزمان را با باخ آغاز کنیم و با باخ به پایان برسانیم. 

میزانِ عشق و ارادت من به این مرد - که هرگز از نزدیک ندیده‌امش- به حدی است که تنها قاب عکسی که به دیوار اتاقم آویخته‌ام تصویر اوست و هیچ موسیقی‌دان بزرگ دیگری نمی‌تواند در کنارِ او واقع شود. 

ممنونم از این همه عشق و زیبایی که برای ما به جا گذاشتی و این جهانِ خاکی را ول کردی و رفتی، که اگر نبودی در میانِ این همه ویرانی، چقدر بشر بیچاره و فقیر بود. 

 

پی نوشت: پیشنهاد امشب من از باخ: Goldberg Variations با اجرای Gould.