نسبت عرفان و مذهب

تا پیش از قرن نهم، مذهب و عرفان ضد همدیگر بودند، مذهب پلیس بد بود و عرفان پلیس خوب، عرفان اپوزیسیون بود. دقیقا از صفوی به بعد است که مذهب و عرفان یک‌کاسه می‌شوند (چون که شیعه‌گری همان اسلام پروانه‌ای و عارفانه است) و با کمک هم یک معجون قهوه‌ای ارائه دادند که تاریخ هرگز به چشم ندیده‌بود.